دوره 1، شماره 2 - ( آبان 1396 )                   جلد 1 شماره 2 صفحات 153-143 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

ASSARI M J, ABBASI A M, ASKARIPOOR T, KAZEMI E. Knowledge and Attitudes of Environmental and Occupational Health Engineering Students towards the Benefits and Risks of Nanotechnology . ohhp 2017; 1 (2) :143-153
URL: http://ohhp.ssu.ac.ir/article-1-53-fa.html
عصاری محمدجواد، عباسی علی محمد، عسکری پور طالب، کاظمی الهه. بررسی سطح آگاهی و نگرش دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشته‌های مهندسی بهداشت محیط و حرفه‌ای نسبت به مزایا و مخاطرات استفاده از فناوری نانو . بهداشت کار و ارتقاء سلامت. 1396; 1 (2) :143-153

URL: http://ohhp.ssu.ac.ir/article-1-53-fa.html


مربی و دانشجوی دکترا، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، سمنان، ایران
واژه‌های کلیدی: فناوری نانو، آگاهی، نگرش، دانشجو
متن کامل [PDF 826 kb]   (1212 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2667 مشاهده)
متن کامل:   (916 مشاهده)
بررسی سطح آگاهی و نگرش دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشته‌های
مهندسی بهداشت محیط و حرفه‌ای نسبت به مزایا و مخاطرات استفاده از فناوری نانو

محمد جواد عصاری[1]، علی محمد عباسی[2]، طالب عسکری پور[3]*، الهه کاظمی [4]
 
چکیده
مقدمه: فناوری نانو به عنوان یکی از فناوری­های کلیدی قرن بیست و یکم، به علم دستکاری مولکول­ها و اتم­ها در اندازه­های بین 1 تا 100 نانومتر اطلاق می­شود. با توجه به اهمیت سرمایه­گذاری در بخش تحقیق و توسعه، ارتقاء آگاهی و نگرش دانشجویان می­تواند تأثیر مثبتی بر گسترش دامنه کاربرد و استفاده بهینه از این فناوری در حال ظهور داشته باشد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی تحلیلی، سطح آگاهی و نگرش 130 نفر از دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشته­های مهندسی بهداشت حرفه­ای و محیط دانشگاه­های علوم پزشکی همدان، ایلام و سمنان نسبت به مزایا و مخاطرات فناوری نانو، از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.
یافته­ها: میانگین نمره آگاهی دانشجویان 08/16 با انحراف معیار 61/1 به دست آمد. بین میانگین نمره آگاهی دانشجویان در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی اختلاف معنی­دار مشاهده شد (001/0= P). درحالیکه بین میانگین آگاهی درخانم­ها و آقایان، گروه­های متغیر سن و سال ورود به تحصیل اختلاف معنی­داری وجود نداشت. با استفاده از معادله رگرسیون خطی و در نظر گرفتن سطح آگاهی به عنوان متغییر وابسته، مشخص گردید که سن و مقطع تحصیلی به طور معنی­داری با وضعیت آگاهی مرتبط می­باشند.
نتیجه­گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که سطح آگاهی اکثر دانشجویان مورد مطالعه درخصوص فناوری نانو، در حد قابل قبول نمی­باشد. در حالیکه با در نظر گرفتن مزایا و مخاطرات این فناوری، نسبت به توسعه استفاده از فناوری نانو در کشور، دیدگاه و نگرش مثبتی در بین دانشجویان وجود دارد.
 
کلید واژه­ها: فناوری نانو، آگاهی، نگرش، دانشجو
  مقاله پژوهشی

تاریخ دریافت: 20/05/1396
تاریخ پذیرش: 31/06/1396
 
ارجاع:
عصاری محمد جواد، عباسی علی محمد، عسکری پور طالب، کاظمی الهه. بررسی سطح آگاهی و نگرش دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشته‌های مهندسی بهداشت محیط و حرفه‌ای نسبت به مزایا و مخاطرات استفاده از فناوری نانو. بهداشت کار و ارتقاء سلامت 1396;1(2): 53-143.
 

 
 
مقدمه
 
فناوری نانو به علم دستکاری مولکول­ها و اتم­ها در اندازه­های بین 1 تا 100 نانومتر (1000 بار کوچکتر از یک تار موی انسان) در جهت تولید محصولات جدید با قابلیت­های فراوان که می­تواند به طور قابل توجهی زندگی انسان­ها را تحت تاثیر قرار دهد، اطلاق می­شود (1-2-3). این علم نوظهور توجه دانشمندان زیادی در زمینه­های مختلف مانند شیمی، فیزیک، زیست شناسی و پزشکی را به خود جلب کرده و باعث توسعه فناوری­های جدید، ساخت قطعاتی نظیر نانولوله­های کربنی، ترانزیستورهای تک الکترونی فعال در دمای اتاق، DNA و تولید مواد ارزشمند در زمینه­هایی مانند خودروسازی، نساجی، مواد غذایی، کامپیوتر، محصولات آرایشی و بهداشتی، تولید انرژی­های پاک، کاهش آلودگی هوا، سالم سازی محیط زیست و ... شده است (4-5-6-7).
مواد در مقیاس نانو به دلیل نسبت سطح به حجم بزرگتر، خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می­توانند به طور اساسی از مواد مشابه در مقیاس بزرگتر متفاوت باشند. همین تفاوت ضمن ایجاد مزایای منحصر به فرد و پیشرفت­های سریع این حوزه از فناوری، نگرانی در مورد اثرات بالقوه منفی زیست محیطی و خطر برای سلامتی انسان در اثر مواجهه با این مواد به طور چشمگیری ایجاد شده است (8-9-10-11). هرچند تحقیقات موجود نشان می‌دهد که هنوز درک کاملی از اثرات بالقوه نانو ذرات مهندسی شده بر سلامت انسان یا محیط زیست وجود ندارد (12).
 به طور اساسی مواجهه انسان با نانو ذرات از طریق هوا، غذا و پوست دارای فرایند پیچیده­ای است که ضمن تجمع این مواد در ارگان­های بدن مانند شش­ها، مغز، کبد، طحال و استخوان بسته به ماهیت نانوذرات می­تواند خطراتی برای سلامت به همراه داشته باشد (9-13-14-15-16-17). به طوری که در مطالعات اخیر گزارش شده، نانولوله­های کربنی التهاب ریه­ای مشابه آزبست ایجاد می­کنند (18). در یک بررسی دیگر، پاسخ­های اختصاصی تزریق ذرات فلزی نیکل و کبالت، با قطر متوسط 5 میکرومتر و قطر متوسط 20 نانومتر به داخل نای رت مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی مشخص شد که نانو ذرات، بیش از ذرات در مقیاس میکرو در ایجاد التهاب ریوی نقش دارند. همچنین خطرات ایمنی مرتبط با نانو ذرات را نیز نبایست از نظر دور داشت، زیرا که ذرات غبار ریز تمایل بیشتری به دوباره فعال شدن و حتی انفجار، نسبت به ذرات بزرگتر با ترکیب شیمیایی یکسان دارند (19-20). علاوه بر این، برخی از مردم نیز بر این باورند که فناوری نانو می­تواند تهدیدی برای امنیت ملی و حریم شخصی افراد محسوب شود (21).
نظر به جایگاه ویژه جمهوری اسلامی ایران در حوزه فناوری نانو، و دارا بودن بیش از 7000 دانشمند ایرانی فعال در حوزه نانو علوم، 58 دانشگاه اصلی و بیشتر از 144 دانشکده و مرکز آموزشی فعال در حوزه پژوهش و کار عملی، بیش از 25 شرکت فعال اقتصادی و 33 آزمایشگاه فعال در این زمینه، لزوم آشنایی فعالان این حوزه با خطرات، راه‌های مواجهه و راهکارهای کنترل مواجهه با نانو ذرات، از اهمیت فوق العاده­ای برخوردار می‌باشد (22). لذا با توجه به اهمیت سرمایه ‌گذاری در بخش تحقیق، توسعه، ارتقاء آگاهی و نگرش دانشجویان نسبت به فناوری نانو می­تواند تأثیر مثبتی بر گسترش دامنه کاربرد این فناوری داشته باشد. چه بسا درک اشتباه و یا عدم درک صحیح، منجر به واکنش منفی افراد نسبت به این فناوری گردد (23-24-25). لذا اصلاح نگرش عمومی باید در مراحل اولیه توسعه فناوری نانو مدنظر قرار گیرد (3-5).
مطالعات مختلفی برای بررسی درک عمومی، آگاهی و نگرش نسبت به فناوری نانو در سراسر جهان انجام شده است. هرچند اکثر مطالعات گویای اطلاعات کم مردم در خصوص فناوری نانو می­باشد (26-27-28-29-30-31). با این وجود نتایج مطالعات حاکی از آن است که مردم نگرش مثبتی به نانوتکنولوژی دارند (23-26-28-32-33). تا آنجا که ما اطلاع داریم، تاکنون مطالعه­ای در خصوص بررسی سطح آگاهی و نگرش دانشجویان به فناوری نانو انجام نشده است، گرچه مطالعات کمی در زمینه بررسی نگرش و آگاهی جوانان به این فناوری صورت گرفته است که اکثر مطالعات گویای آگاهی کم درباره فناوری نانو می‌باشد (34-35-36-37).
لذا با توجه به گسترش استفاده از مواد نانو مقیاس جهت تولید محصولات جدید، کنترل آلاینده­های صنعتی و زیست محیطی در حوزه علوم بهداشتی و روند فزاینده خطر مواجهه دانشجویان با نانو ذرات مهندسی شده در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی به ویژه در دانشکده‌های بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی، این مطالعه با هدف تعیین سطح آگاهی و نگرش دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشتههای مهندسی بهداشت حرفه‌ای و محیط نسبت به قابلیت‌ها و خطرات استفاده از فناوری نانو به عنوان بستر و راهکار اصلی جهت برنامه­ریزی مطالعات مداخله­ای موثر در آینده، در دانشگاه‌های علوم پزشکی همدان، سمنان و ایلام انجام گردید.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی به روش مقطعی بود که جامعه آماری آن را، دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته­های مهندسی بهداشت حرفه­ای و محیط دانشگاه­های علوم پزشکی همدان، سمنان و ایلام تشکیل می‌دادند. از طریق نمونه­گیری به روش تصادفی، در مجموع 130 نفر انتخاب، و برای آنها پرسشنامه تکمیل گردید. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که دارای مشخصات فردی شامل سن، جنس، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، 10 سوال برای تعیین سطح آگاهی و 9 سوال برای بررسی نگرش بود.
دیدگاه و نگرش دانشجویان درباره فناوری نانو به صورت سوالات 3 گزینه­ای (موافق، مخالف و نظری ندارم) در زمینه­های بهبود سطح زندگی، افزایش ریسک از دست رفتن حریم شخصی، ایجاد مسابقه تسلیحاتی بین کشورها، اضافه شدن مبحث ایمنی نانو در سرفصل دروس دانشگاه، استفاده از محصولات نانو در محصولات آرایشی و بهداشتی، الصاق برچسب تایید مصرف محصولات نانو و انتشار سند ایمنی نانو مورد بررسی قرار گرفت.
سوالات بخش آگاهی به صورت سوالات بسته چهار گزینه­ای با یک گزینه پاسخ درست طراحی گردید. سطح آگاهی افراد در سه سطح طیفی ضعیف، متوسط و بالا طبقه­بندی گردید. بدین صورت که سطح آگاهی افرادی که نمره کمتر از تفاضل میانگین و انحراف معیار جامعه مورد مطالعه را کسب نمایند در سطح ضعیف، آنهایی که در فاصله تفاضل و جمع میانگین و انحراف معیار باشند در سطح متوسط و آنهایی که نمره بیشتر از مجموع میانگین و انحراف معیار داشته باشند در سطح بالا طبقه‌بندی می‌گردند.
برای تعیین روایی پرسشنامه از روایی ظاهری و محتوایی استفاده شد. لذا در این مطالعه، پرسشنامه در اختیار 10 نفر از اساتید و افراد خبره قرار گرفت و اصلاحات لازم بر اساس نظر آن­ها انجام گرفت. پایایی پرسشنامه با انتخاب تصادفی 50 نفر دانشجو، خارج از جامعه آماری و تکمیل دو بار آن در فاصله یک ماهه، با آلفای کرونباخ 84/0 مورد تأیید قرار گرفت. جمع آوری داده­ها به روش مصاحبه حضوری بود و قبل از پرسشگری، اهداف مطالعه به صورت کامل توضیح داده شد و رضایت آگاهانه شفاهی برای شرکت در مطالعه اخذ گردید. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مانند فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات، t-test، آنالیز واریانس و رگرسیون خطی و با درنظر گرفتن سطح معنی‌داری 05/0 با استفاده از نرم افزار SPSS19 مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها
در این مطالعه در مجموع 130 پرسشنامه جمع آوری شد. میانگین نمره آگاهی دانشجویان در مورد فناوری نانو 08/16 با انحراف معیار 61/1 بود. نتایج وضعیت آگاهی دانشجویان مورد مطالعه بر حسب سن، جنس، مقاطع تحصیلی و سال ورود به دانشگاه در جدول یک آمده است.
 
جدول 1: نمره میانگین آگاهی دانشجویان مورد مطالعه بر حسب سن، جنس، مقاطع تحصیلی و سال ورود به دانشگاه
خصوصیات دموگرافیک تعداد درصد میانگین نمره آگاهی انحراف معیار P-value
جنس مرد 51 2/39 09/16 57/1 875/0
زن
 
79 7/60 07/16 61/1
سن 20> سال 12 2/9 66/15 61/1 123/0
25-20 سال 89 4/68 95/15 59/1
30- 25 سال 18 8/13 5/16 65/1
30< سال
 
11 5/8 9/16 44/1
مقطع تحصیلی کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) 104 80 76/15 59/1 001/0 *
تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری)
 
26 20 35/17 66/1
سال ورود به دانشگاه 90 10 7/7 25/15 02/2 89/0
91 33 3/25 04/16 96/1
92 30 23 85/15 34/1
93 57 8/43 37/16 45/1
* رابطه در سطح 05/0 معنی­دار است.
 
در این مطالعه، 7/15 درصد دانشجویان دارای سطح آگاهی ضعیف، 5/62 درصد دارای سطح آگاهی متوسط و 9/21 درصد دارای سطح آگاهی بالایی بودند. همچنین بیشترین سطح آگاهی مربوط به مقطع کارشناسی و در حد متوسط بوده، هیچ فردی با سطح آگاهی ضعیف در مقطع تحصیلات تکمیلی وجود نداشت.
آزمون t-test نشان داد که بین میانگین آگاهی افراد در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (001/0= P)، یعنی می­توان ادعا نمود که آگاهی وابسته به تحصیلات می­باشد. همچنین با وجود همگن بودن واریانس، بین میانگین آگاهی در خانم­ها و آقایان تفاوت معنی­داری وجود نداشت (875/0=P). به عبارتی دیگر در این مطالعه سطح آگاهی مستقل از جنسیت می­باشد. نتایج آزمون آنالیز واریانس نشان داد که میانگین آگاهی در گروه­های سنی مختلف (123/0=P) و سال ورود به تحصیل (89/0=P) اختلاف آماری معنی داری وجود ندارد.
با استفاده از رگرسیون خطی و با در نظر گرفتن سطح آگاهی به عنوان متغیر وابسته کمی و متغیرهای جنسیت، گروه سنی، سال ورود به تحصیل و مقطع تحصیلی به عنوان متغییر مستقل، نتایج زیر بر اساس مدل­های چهارگانه بررسی گردید. در مدل 1 سطح آگاهی به عنوان متغییر وابسته و جنسیت به عنوان متغیر مستقل در نظرگرفته شد که معادله آن به شکل زیر می باشد:
 
رابطه 1:
(جنسیت) 122/0+71/15= (آگاهی) Y
معادله رگرسیون فوق نشان می­دهد که جنسیت تاثیری بر سطح آگاهی ندارد (75/0=P). در مدل 2 سطح آگاهی به عنوان متغییر وابسته و جنسیت و سن به عنوان متغییرهای مستقل در نظر گرفته شد که معادله آن به صورت زیر تعیین گردید:
 
رابطه 2:
(سن) 586/0+ (جنسیت) 272/0+ 17/14= (آگاهی ) Y
معادله رگرسیونی نشان می­دهد که متغیرهای جنسیت (473/0=P) و سن (23/0=P) هیچکدام بر سطح آگاهی تاثیر ندارند.
همچنین در مدل 3 سطح آگاهی با متغییرهای مستقل جنسیت، سن و مقطع تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت که معادله آن به صورت زیر می باشد:
 
رابطه 3:
(سال ورود) 08/0+ (سن)592/0+ (جنسیت) 368/0+ 79/6= (آگاهی) Y
معادله رگرسیون فوق نشان می­دهد که بین سن و سطح آگاهی ارتباط وجود دارد (022/0=P) و به ازای یک واحد افزایش در سن به میزان 592/0 افزایش در سطح آگاهی را شاهد هستیم. متغیرهای جنسیت (428/0=P) و سال ورود (674/0=P) معنی­دار نبودند.
 براساس مدل 4 سطح آگاهی با متغییرهای مستقل جنسیت، سن، مقطع تحصیلی و سال ورود به تحصیل مورد بررسی قرار گرفت که معادله آن به صورت زیر می­باشد:
 
رابطه 4:
(مقطع تحصیلی) 698/1+ (سال ورود) 82/1- (سن) 020/0- (جنسیت) 299/0+ 306/18= (آگاهی) Y
معادله رگرسیون فوق نشان ­می­دهد که مقطع تحصیلات بر سطح آگاهی موثر است (004/0=P) و به ازای یک واحد افزایش در سطح تحصیلات آگاهی به میزان 698/1 واحد افزایش می­یابد. همچنین تاثیر متغیرهای جنسیت (408/0=P)، سن (949/0=P) و سال ورود (366/0=P) بر سطح آگاهی معنی­دار نبودند (جدول 2).
 
جدول 2: مدل رگرسیون خطی جهت ارزیابی تاثیر عوامل بالقوه بر سطح آگاهی دانشجویان مورد مطالعه
مدل متغیر برآورد ضریب  B براورد ضریب Beta انحراف معیار P-value
مدل 1 جنسیت 122/0 019/0 64/0 75/0
مقدارثابت
 
71/15 - 64/0 00/0 *
مدل2 جنسیت 272/0 015/0 377/0 473/0
سن 586/0 014/0 251/0 23/0
مقدارثابت
 
17/14 - 905/0 699/0
مدل3 جنسیت 368/0 020/0 379/0 428/0
سن 592/0 028/0 352/0 022/0
سال ورود 08/0 001/0 19/0 674/0
مقدارثابت
 
79/6 - 5/17 699/0
مدل4 جنسیت 299/0 015/0 359/0 408/0
سن 02/0- 0008/0- 314/0 949/0
سال ورود 82/1- 028/0- 2/0 366/0
مقطع تحصیلی 698/1 21/0 564/0 004/0 *
مقدار ثابت
 
306/18 - 08/30 105/0
* رابطه در سطح 05/0 معنی دار است.
 
 
6/44 درصد از افراد مورد مطالعه میزان اطلاع از مخاطرات مواجهه با نانو ذرات را کم و 2/6 درصد میزان اطلاع از

مخاطرات فناوری نانو ذرات را زیاد بیان کردند (جدول
3).
 
جدول 3: توزیع فراوانی و درصد میزان اطلاع دانشجویان مورد مطالعه از مخاطرات مواجهه با نانو ذرات
میزان اطلاع از مخاطرات مواجهه با نانو ذرات تعداد درصد
خیلی زیاد - -
زیاد 8 2/6
نه چندان زیاد 25 2/19
کم 58 6/44
اطلاعی ندارم 39 30
جمع 130 100
 
 
نتایج این مطالعه نشان داد که 7/77 درصد از افراد مورد مطالعه، تاکنون هیچ دوره آموزشی خاص در رابطه با فناوری نانو نگذرانده­اند. همچنین افراد مورد مطالعه بیشترین اطلاعات در مورد فناوری نانو را از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری دریافت کرده و کمترین دریافت اطلاعات از طریق متخصصان و کارشناسان بوده است ( نمودار 1).
 
 
 
 
 
 
 
 

نمودار 1: توزیع فراوانی و درصد نحوه دریافت اطلاعات در خصوص ایمنی فناوری نانو در دانشجویان مورد مطالعه
 
 
نتایج مطالعه حاضر همچنین نشان داد که 6/64 درصد افراد مورد پژوهش در مورد این سوال که استفاده از فناوری نانو می‌تواند باعث بهبود سطح زندگی شود، نظر موافقی دارند. نگرش دانشجویان در مورد ابعاد مختلف فناوری نانو در جدول 4 نشان داده شده است (جهت سهولت در تفسیر، موارد موافقم و خیلی موافقم با هم و موارد مخالف و خیلی مخالفم با یکدیگر تلفیق شدند). همچنین 76 درصد دانشجویان مورد مطالعه در توسعه استفاده از فناوری نانو با توجه به مزایا و مخاطرات این فناوری دارای نظر موافق و دیدگاه مثبتی هستند.
 
جدول 4: دیدگاه دانشجویان مورد مطالعه در خصوص ابعاد مختلف فناوری نانو
گزینه­های مورد بررسی موافق مخالف  نظری ندارم
                                                                                                تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
به نظر شما استفاده از فناوری نانو می­تواند باعث بهبود سطح زندگی شود؟ 84 6/64 9 9/6 37 4/28
به نظر شما استفاده از فناوری نانو می­تواند باعث افزایش سطح خطر از دست رفتن حریم شخصی افراد شود؟ 43 33 18 8/13 69 53
 به نظر شما استفاده از فناوری نانو می­تواند باعث ایجاد مسابقه تسلیحاتی بین کشورها و کاهش امنیت شود؟   56 43 17 13 57 8/43
به نظر شما از فناوری نانو می­تواند باعث مشکلات اقتصادی ناشی از دست رفتن مشاغل سنتی شود؟ 53 7/40 15 5/11 62 6/47
 نظر شما در مورد توسعه استفاده از فناوری نانو در کشور با توجه به مزایا و مخاطرات این فناوری چه می­باشد؟ 76 4/58 6 6/4 48 9/36
 نظر شما در مورد اضافه شدن مبحث ایمنی نانو در سرفصل دروس رشته­های دانشگاهی مرتبط چه می­باشد؟ 65 50 12 2/9 53 7/40
 نظر شما در مورد تدوین و انتشار سند ایمنی استفاده از فناوری نانو توسط ستاد توسعه فناوری نانو کشور چه می­باشد؟ 67 5/51 10 6/7 53 7/40
 نظر شما در مورد استفاده از محصولات نانو مانند چسب زخم و محصولات آرایشی بهداشتی چه می­باشد؟ 60 1/46 10 6/7 60 1/46
 نظر شما در مورد الصاق برچسب تایید مصرف بر محصولات نانو (نانو نماد) چه می‌باشد؟ 66 7/50 8 1/6 56 43
 

 
بحث
 
در مطالعه حاضر آگاهی و نگرش 130 نفر از دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف رشته­های مهندسی بهداشت حرفه­ای و محیط دانشگاه­های علوم پزشکی همدان، سمنان و ایلام در مورد فناوری نانو مورد بررسی قرار گرفت. میانگین نمره آگاهی دانشجویان در مورد فناوری نانو 08/16 با انحراف معیار 61/1 بود. 7/15درصد دانشجویان دارای سطح آگاهی ضعیف، 5/62 درصد دارای سطح آگاهی متوسط و 9/21 درصد دارای سطح آگاهی بالایی بودند. نظر به این که تاکنون مطالعه­ای در خصوص بررسی سطح آگاهی و نگرش دانشجویان به فناوری نانو انجام نشده است، امکان مقایسه کامل نتایج مطالعه حاضر با سایر مطالعات مقدور نگردید. گرچه نتایج مطالعات اندک انجام شده در این زمینه، گویای آگاهی کم جوانان در رابطه با فناوری نانو می­باشد (35-36-37).
سطح آگاهی بالاتر افراد مورد مطالعه در پژوهش حاضر نسبت به سایر مطالعات انجام شده در جوامع عمومی، به علت سطح تحصیلات جامعه مورد مطالعه و آشنایی دانشجویان با این مفاهیم به ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی، قابل توجیه می‌باشد (26-38). همچنین دیدگاه مثبت افراد مورد مطالعه در پژوهش حاضر به توسعه استفاده از فناوری نانو در کشور با توجه به مزایا و مخاطرات این فناوری، با سایر مطالعات انجام شده در جوامع عمومی مانند کشور ایران، استرالیا و آمریکا مطابقت داشت (2- 26-31).
مطالعه انجام شده توسط بزلی (Besley) و همکاران در سال 2008 نشان داد که عموم مردم آمریکا نسبت به مزایای اجتماعی فناوری نانو خوشبین و امیدوار هستند (2). همچنین مطالعه انجام شده توسط دفتر فناوری نانو استرالیا در سال 2008 نشان می­دهد که انتظارات عمومی از فناوری نانو بسیار بالاست. در حالی‌که دانش و آگاهی عموم افراد جامعه در سطح پایینی قرار دارد (31). در مطالعه پروین فرشچی و همکاران در سال 2011 به عنوان تنها مطالعه انجام شده در سطح کشور، در خصوص نگاه عموم مردم ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه نسبت به فناوری نانو، نشان می­دهد که اکثریت مردم با فناوری نانو و ریسک ناشی از این تکنولوژی آشنا نیستند. در حالی که بسیاری از افراد نسبت به این فناوری امیدوار و احساس مثبتی دارند (26). گرچه این نگرش مثبت عموم مردم، نه در اثر اطلاعات کامل، بلکه در اثر امید و شیفتگی به این فناوری ایجاد شده است (32).
نتایج مطالعه انجام شده توسط سنوکاک (Senocak) در سال 2013 در بین عموم مردم کشور ترکیه نشان داد که 4/56 درصد از افراد مورد مطالعه، یا به ندرت و یا هرگز موضوعی در مورد فناوری نانو نشنیده بودند. همچنین فقط 8/48 درصد افراد با مدارک کارشناسی ارشد و دکتری، در مورد توسعه فناوری نانو امیدوار و خوشبین بودند (38).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بیشترین دریافت اطلاعات افراد مورد مطالعه در زمینه فناوری نانو از طریق رسانه­های دیداری و شنیداری (2/36) و کمترین از طریق متخصصان و کارشناسان (2/9 درصد) صورت گرفته است. در صورتی که انتظار می­رود که این اطلاعات بیشتر از طریق متخصصان و کارشناسان باشد. این مسئله نشان می­دهد که همزمان با پیشرفت فناوری نانو، مقوله آموزش و اطلاع رسانی کمتر مورد توجه کارشناسان و سازمان های فعال در این حوزه قرار گرفته است. درمطالعه سنوکاک (2013) در کشور ترکیه گزارش گردید که 9/63 درصد افراد جامعه، اطلاعات خود را در زمینه فناوری نانو از طریق رسانه­های دیداری و شنیداری کسب کرده­اند (38). همچنین در مطالعه انجام شده توسط نورتین (Nurettin) در سال 2013 در بین دانش آموزان کشور ترکیه نشان داد که 30 درصد دانش آموزان، اطلاعات مربوط به نانو ذرات را از طریق رسانه­های دیداری و شنیداری دریافت نموده‌اند که نتایج آن با مطالعه حاضر همخوانی دارد (37).
بیشتر افراد شرکت کننده در مطالعه حاضر دارای سطح آگاهی قابل قبول نسبت به مخاطرات فناوری نانو نبودند. باتوجه به موافق بودن اکثر افراد مورد مطالعه مبنی بر استفاده از فناوری نانو در جهت ارتقاء سطح زندگی، این موضوع بیان­کننده این حقیقت است که نگرش مثبت و امیدوار به این فناوری می­تواند ناشی از جنبه احساسی و تا حدودی بزرگنمایی استفاده از این فناوری بدون اطلاع از مخاطرات آن باشد (32).
نتیجه‌گیری
دانشجویان مورد مطالعه نسبت به توسعه استفاده از فناوری نانو در کشور با توجه به مزایا و مخاطرات این فناوری، دارای دیدگاه مثبتی هستند. لذا با توجه به جایگاه ویژه و شتاب بالای پیشرفت این فناوری در کشور، ضروری به نظر می­رسد ضمن تشکیل کمیته­های علمی مختلف با هدف شناسایی و کنترل عوارض این فناوری، انجام آموزش­های لازم و ضروری جهت



افراد شاغل در این حوزه و عموم افراد جامعه مد نظر قرار گیرد.
تقدیر و شکر
بدینوسیله از کلیه کسانیکه ما را در این مطالعه یاری نموده­اند تقدیر و تشکر به عمل می­آید.
مشارکت نویسندگان
طراحی پژوهش: م.ج.ع، ط.ع
جمع آوری داده: ع.م.ع، ا.ک
تحلیل داده: ع.م.ع
نگارش و اصلاح مقاله: ط.ع، ا.ک
تضاد منافع
هیچگونه تضاد منافعی از سوی نویسندگان گزارش نشده است.
 
منابع
 
  1. Chau C-F, Wu S-H, Yen G-C. The development of regulations for food nanotechnology. Trends in Food Science & Technology. 2007;18(5):269-80.
  2. Besley JC, Kramer VL, Priest SH. Expert opinion on nanotechnology: risks, benefits, and regulation. Journal of Nanoparticle Research. 2008;10(4):549-58.
  3. Renn O, Roco MC. Nanotechnology and the need for risk governance. Journal of Nanoparticle Research. 2006;8(2):153-91.
  4. Grunwald A. Nanotechnology—a new field of ethical inquiry?. Science and Engineering Ethics. 2005;11(2):187-201.
  5. Roco MC. Broader societal issues of nanotechnology. Journal of Nanoparticle Research. 2003;5(3-4):181-9.
  6. Sanguansri P, Augustin MA. Nanoscale materials development–a food industryperspective. Trends in Food Science & Technology. 2006;17(10):
    547-56
    .
  7. Kuzma J, VerHage P. Nanotechnology in agriculture and food production: Anticipated applications. Washington: Woodrow Wilson International Center for Scholars; 2006.
  8. Handy RD, Von der Kammer F, Lead JR, Hassellöv M, Owen R, Crane M. The ecotoxicology and chemistry of manufactured nanoparticles. Ecotoxicology. 2008;17(4):287-314.
  9. Oberdörster G, Stone V, Donaldson K. Toxicology of nanoparticles: a historical perspective. Nanotoxicology. 2007;1(1):2-25.
  10. Wiesner MR, Lowry GV, Jones KL, Hochella J, Michael F, Di Giulio RT, et al. Decreasing Uncertainties in assessing environmental exposure, risk, and ecological implications of nanomaterials. Environmental Science & Technology. 2009;43(17):6458-62.
  11. Scheufele DA, Corley EA, Dunwoody S, Shih T-J, Hillback E, Guston DH. Scientists worry about some risks more than the public. Nature Nanotechnology. 2007;2(12):732-4.
  12. Morgan K. Development of a preliminary framework for informing the risk analysis and risk management of nanoparticles. Risk Analysis. 2005;25(6):1621-35.
  13. Friedrichs S, Schulte J. Environmental, health and safety aspects of nanotechnology—implications for the R&D in (small) companies. Science and Technology of Advanced Materials. 2007;8(1):12-8.
  14. Fairbrother A, Fairbrother JR. Are environmental regulations keeping up with innovation? A case study of the nanotechnology industry. Ecotoxicology and Environmental Safety. 2009;72(5):1327-30.
  15. Balasubramanyam A, Sailaja N, Mahboob M, Rahman M, Misra S, Hussain SM, et al. Evaluation of genotoxic effects of oral exposure to aluminum oxide nanomaterials in rat bone marrow. Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis. 2009;676(1-2):41-7.
  16. Inoue K-i, Takano H, Yanagisawa R, Koike E, Shimada A. Size effects of latex nanomaterials on lung inflammation in mice. Toxicology and Applied Pharmacology. 2009;234(1):68-76.
  17. Belyanskaya L, Weigel S, Hirsch C, Tobler U, Krug HF, Wick P. Effects of carbon nanotubes on primary neurons and glial cells. Neurotoxicology. 2009;30(4):702-11.
  18. Poland CA, Duffin R, Kinloch I, Maynard A, Wallace WA, Seaton A, et al. Carbon nanotubes introduced into the abdominal cavity of mice show asbestos-like pathogenicity in a pilot study. Nature Nanotechnology. 2008;3(7):423-8.
  19. Zhang Q, Kusaka Y, Donaldson K. Comparative Pulmonary Responses Caused by Exposure to Standard Cobalt and Ultrafine Cobalt. Journal of Occupational Health. 2000;42(4):179-84.
  20. Zhang Q, Kusaka Y, Zhu X, Sato K, Mo Y, Kluz T, et al. Comparative toxicity of standard nickel and ultrafine nickel in lung after intratracheal instillation. Journal of Occupational Health. 2003;45(1):23-30.
  21. Awareness of and attitudes toward nano technology and federal regulatory agencies. Hart Research Associates. 2007. Available at: /http://www.nanotechproject.org/process/. 2010/12/28.
  22. Iranian Nanotechnology Initiative council. 2010. Available at: /http://www.nano.ir /info.
  23. Macoubrie J. Public perceptions about nanotechnology: Risks, benefits and trust. Journal of Nanoparticle Research. 2004;6(4):395-405.
  24. Ferber D. Risks and benefits: GM crops in the cross hairs. Science. 1999;286(5445):1662-6.
  25. Macoubrie J. Nanotechnology: public concerns, reasoning and trust in government. Public Understanding of Science. 2006;15(2):221-41.
  26. Farshchi P, Sadrnezhaad SK, Nejad NM, Mahmoodi M, Abadi LIG. Nanotechnology in the public eye: the case of Iran, as a developing country. Journal of Nanoparticle Research. 2011;13(8):3511-9.
  27. Retzbach A, Marschall J, Rahnke M, Otto L, Maier M. Public understanding of science and the perception of nanotechnology: the roles of interest in science, methodological knowledge, epistemological beliefs, and beliefs about science. Journal of Nanoparticle Research. 2011; 13(12):6231-44.
  28. Scheufele DA, Lewenstein BV. The public and nanotechnology: How citizens make sense of emerging technologies. Journal of Nanoparticle Research. 2005;7(6):659-67.
  29. Waldron AM, Spencer D, Batt CA. The current state of public understanding of nanotechnology. Journal of Nanoparticle Research. 2006;8(5):
    569-75
    .
  30. Pidgeon N, Rogers-Hayden T. Opening up nanotechnology dialogue with the publics: risk communication or ‘upstream engagement’?. Health, Risk & Society. 2007;9(2):191-210.
  31. AON. An experimental investigation Market Attitude Research Services, Australian community attitudes held about nanotechnology. Australia: Australian Office of Nanotechnology report; 2008.
  32. Simons J, Zimmer R, Vierboom C, Härlen I, Hertel R, Böl G-F. The slings and arrows of communication on nanotechnology. Journal of Nanoparticle Research. 2009;11(7):1555-71.
  33. Smith SES, Hosgood HD, Michelson ES, Stowe MH. Americans' nanotechnology risk perception. Journal of Industrial Ecology. 2008;12(3):459-73.
  34. Lee C-J, Scheufele DA, Lewenstein BV. Public attitudes toward emerging technologies examining the interactive effects of cognitions and affect on public attitudes toward nanotechnology. Science Communication. 2005;27(2):240-67.
  35. Nerlich B, Clarke DD, Ulph F. Risks and benefits of nanotechnology: How young adults perceive possible advances in nanomedicine compared with conventional treatments. Health, Risk & Society. 2007;9(2):159-71.
  36. Dyehouse MA, Diefes-Dux HA, Bennett DE, Imbrie P. Development of an instrument to measure undergraduates’ nanotechnology awareness, exposure, motivation, and knowledg. Journal of Science Education and Technology. 2008;17(5):500-10.
  37. Sahin N, Ekli E. Nanotechnology awareness, opinions and risk perceptions among middle school students. International Journal of Technology and Design Education. 2013; 23(4):867-81.
  38. Senocak E. A Survey on Nanotechnology in the View of the Turkish Public. Science Technology & Society. 2014;19(1):79-94.


 
Knowledge and Attitudes of Environmental and Occupational Health Engineering Students towards the Benefits and Risks of Nanotechnology
Mohammad Javad ASSARI[5], Ali Mohammad ABBASI[6], Taleb ASKARIPOOR[7]*, Elaheh KAZEMI[8]
Abstract
Introduction: Nanotechnology as a key technology in the 21st century refers to the science of manipulating molecules and atoms in size range of 1 to 100 nanometers. Given the importance of investment in research and development, promoting knowledge and attitude of students can have a positive effect on expanding the scope and use of these emerging technologies.
Methods: In this descriptive analytical study, the knowledge and attitudes of 130 students towards the benefits and risks of nanotechnology were investigated through a questionnaire. The participants were studying occupational and environmental health engineering in Hamadan, Ilam, and Semnan Universities of Medical Sciences.
Results: The mean score of students' knowledge was 16.08 ± 1.61. A significant difference was observed between the mean scores of knowledge in undergraduate and graduate students (P= 0.001). However, no significant deference was observed in the mean score of knowledge between women and men, different age groups, and the year of entrance to university. Using linear regression equation and by considering knowledge level as a dependent variable, it was indicated that age and educational level were significantly related to the state of knowledge.
Conclusion: The results showed that most students did not have an acceptable level of knowledge about nanotechnology. Considering the benefits and risks of this technology, students have a positive attitude to develop use of nanotechnology in Iran.
Keywords: Nanotechnology, Knowledge, Attitude, Student
  Original Article

 
Received: 2017/08/11
Accepted: 2017/09/22
 
Citation:
ASSARI MJ, ABBASI AM, ASKARIPOOR T, KAZEMI E. Knowledge and Attitudes of Environmental and Occupational Health Engineering Students towards the Benefits and Risks of Nanotechnology. Occupational Hygiene and Health Promotion Journal 2107;1(2):143-53.
 
 
[1] استادیار، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران
[2] مربی و دانشجوی دکترا، گروه مهندسی بهداشت حرفه­ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران
*[3]مربی و دانشجوی دکترا، گروه مهندسی بهداشت حرفه­ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، سمنان، ایران
 (نویسنده مسئول: askaripoor@semums.ac.ir)
[4] کارشناس ارشد بهداشت حرفه­ای، گروه مهندسی بهداشت حرفه­ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، سمنان، ایران
[5]Department of Occupational Health Engineering, School of Health, Hamadan University of Medical Science, Hamadan, Iran
[6]Department of Occupational Health Engineering, School of Health, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
[7]Department of Occupational Health Engineering, School of Health, Semnan University of Medical Sciences, Semnan, Iran
*(Corresponding Author: askaripoor@semums.ac.ir)
[8]Department of Occupational Health Engineering, School of Health, Semnan University of Medical Sciences, Semnan, Iran
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ایمنی
دریافت: 1396/5/20 | پذیرش: 1396/6/31 | انتشار: 1396/8/9

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه بهداشت کار و ارتقا سلامت می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Occupational Hygine and Health Promotion Journal

Designed & Developed by : Yektaweb